'Verkoop je ook fairtrade koffie?'

Als ik over mijn koffiebranderij vertel, vragen mensen regelmatig of ik ook fairtrade koffie verkoop. Ik antwoord dan altijd met: 'Nee, ik verkoop liever direct trade koffie'. De meeste mensen kijken mij dan verbaasd aan. Direct trade? Wat is dat?

Voor ik duidelijk ga maken waarom ik het liefste kies voor direct trade koffiebonen, zal ik iets meer vertellen over het veel bekendere fairtrade keurmerk. Dit is een keurmerk dat al sinds 1988 gebruikt wordt voor verschillende producten waaronder koffie. Het werd door de Stichting Max Havelaar opgericht met de hulp van vele andere partijen om de koffieboeren een hogere minimumprijs te geven voor hun koffiebonen dan bij de reguliere verkoop. Veel koffieboeren worden namelijk nog steeds onderbetaald voor hun bonen.

Als boeren tegenwoordig een betere prijs voor hun koffie willen, kunnen zij hun koffie als fairtrade verkopen. Daar moeten zij dan wel een duur lidmaatschap voor aanschaffen. Het is voor een koffieboer al moeilijk genoeg om alle kosten te dekken dus nog meer lasten zoals een lidmaatschap nodigt niet uit om deel te nemen. Zelfs als koffiebranderij moet je een lidmaatschap aanschaffen om fairtrade koffies te kunnen verkopen. Als een koffie met een fairtrade keurmerk verkocht wordt, krijgt de boer een eerlijkere prijs, maar er is meer focus op die prijs dan op de kwaliteit van de koffie. Ik vind de kwaliteit en smaak van koffie juist heel belangrijk. Daarnaast wil ik graag weten waar mijn koffies precies vandaan komen en welke mensen erachter zitten. Mijn voorkeur gaat daarom uit naar direct trade koffies.

Direct trade koffie is meer dan een eerlijke prijs

Bij direct trade zitten er minder schakels tussen de koffieboeren en de klant en gaat het geld naar de mensen die het meeste werk verzetten, namelijk de koffieboeren. Een direct trade koffieboer verkoopt zijn of haar koffie zonder tussenkomst van grote organisaties en zonder onnodig papierwerk (in land van herkomst of Nederland) aan de eindgebruiker.

Aan de hand van een voorbeeld is het makkelijker uit te leggen:

De Rwandese Intango die ik via importeur This Side Up inkoop laat op een duidelijke manier zien waar het geld naartoe gaat (zie afbeelding, klik voor meer informatie). Zo gaat er in dit geval ruim 40% van de prijs per kg naar de koffieboeren en blijft 73% van het totaal in Rwanda, waar naar mijn mening ook het meeste werk wordt verricht. De Rwandese koffieboeren hoeven geen lidmaatschap of certificaat te kopen, maar worden door importeurs gekozen op basis van de kwaliteit van hun koffie in plaats van op basis van een door henzelf aangeschaft keurmerk.

Precies waar het mij ook om draait: de smaak van de koffie. Kwaliteit is meer dan een certificaat. Verder maakt het persoonlijk contact met de koffieboeren en hun coöperatie het mogelijk om een duurzame werkrelatie op te bouwen, zodat het leven deze koffieboeren op de lange termijn ook beter wordt.

De mensen achter de Intango koffie uit Rwanda (via thissideup.coffee)

Andere voordelen van direct trade koffie Naast de Intango heb ik nog meer direct trade koffies in mijn assortiment zoals de Dionisia uit Peru (gekocht via Cultivar) en de Rafael uit Colombia (via Don Edgar). Cultivar en Don Edgar zijn net als Thissideup allemaal kleine, persoonlijke organisaties die korte lijnen met de koffieboeren en mij als koffiebrander hebben, waardoor de kwaliteit van de koffiebonen makkelijk te waarborgen is zonder de rompslomp van papieren, keurmerken of certificaten.

Deze organisaties gaan namelijk ook bij de koffieboeren persoonlijk langs en hebben door het jaar heen meerdere keren contact met hen waardoor er snel geschakeld kan worden en het onderhouden van een goede relatie veel makkelijker is. Door deze korte lijnen geeft het mij de mogelijkheid om jullie als klant meer uit te leggen over de mensen en het proces achter de koffie, iets wat ik erg belangrijk vind. Het opbouwen van een duurzame, langdurige relatie zorgt er daarnaast ook voor dat ik deze koffie elk jaar kan inkopen zodat jullie kunnen blijven genieten van smaakvolle eerlijke koffies.

Op naar een volledig assortiment direct trade koffie

Als het aan mij ligt zullen er dus steeds meer van deze direct trade koffies in het assortiment komen:

• Het is duidelijk hoe het in- en verkoopproces verloopt en hoeveel geld er naar de boeren gaat;

• De koffies zijn van hoge kwaliteit ('specialty coffee') met een unieke smaak en een duidelijk verhaal over de herkomst en verwerking;

• Samenwerking met locale, kleinschalige importeurs geeft de mogelijkheid om een langdurige relatie op te bouwen met de koffieboeren zodat continuïteit, kwaliteit en duurzaamheid verbeterd worden.

Wat zou het mooi zijn als ik over een paar jaar hoor: 'Verkoop je ook direct trade koffie?'

Wil je meer weten over het verhaal achter de direct trade Intango, Dionisia en Rafael, kijk dan gerust eens in de productomschrijving van deze koffies en leer de koffieboer achter jouw favoriete koffie kennen.

Tijd om te gaan zwemmen

De golven rollen langzaam het strand op. Ik voel met mijn voet voorzichtig aan het water en zet mijn eerste stappen de zee in. Sommigen springen er direct in, maar mijn voeten staan nog veilig op de bodem. De temperatuur van het water begint al te wennen. De zee van het ondernemen voelt goed. Ik heb nog genoeg te leren voordat ik zelfstandig kan zwemmen, maar ik wil niet meer terug.

Het afgelopen jaar heb ik vele nieuwe klanten gezien in de koffiebranderij in mijn achtertuin. Velen van hen dachten dat dit mijn fulltime job was, maar de werkelijkheid is dat deze passie vooral in de avonduren en de weekenden plaatsvindt. Daar komt vanaf dit jaar verandering in. De hoeveelheid koffie ik dit jaar gebrand heb is verviervoudigd ten opzichte van het jaar ervoor, dus de koffiebranderij is niet echt een hobby meer te noemen. Het wordt tijd om echt parttime ondernemer te worden.

De wens om volledig met het koffievak bezig te zijn wordt steeds groter, daarom ga ik stapsgewijs afbouwen als fysiotherapeut. Om verder te kunnen groeien heb ik namelijk meer tijd nodig. Tijd die ik kan besteden aan het branden van koffie, proeven van (nieuwe) koffies en contact houden met mijn huidige en potentiële klanten.

Stap voor stap

Halverwege 2018 ben ik in mijn vrije tijd begonnen met koffie branden voor vrienden en familie. Deze enthousiastelingen zorgden ervoor dat mijn koffie ook door 'onbekenden' gedronken werd. Zij wilden deze vervolgens ook thuis gaan zetten en zo breidde mijn klantennetwerk zich langzaam uit.

Aan het begin van 2020 kwam daar dan mijn eerste grote stap: ik mocht met twee van mijn koffies deelnemen aan het koffieabonnement van Roast. Daar stond ik dan met mijn brander met een capaciteit van 0,5 kg per branding de klok rond te werken om 40 kilo koffie klaar te krijgen binnen een paar dagen. Uiteindelijk is het gelukt en heb ik hier veel van geleerd voor de maanden die erop volgden.

De Ethiopische Kedida van Het Brandhuys in het koffieabonnement van roast.nl

De bestellingen namen toe en ik stond weer avonden achter elkaar te zwoegen achter mijn blauwe koffiebrander om kleine hoeveelheden koffie te branden. Het werd nu echt tijd voor een grotere brander.

In september kwam dit 'pakketje' van 200 kilo na een reis om de wereld aan in de haven van Rotterdam. Met de hulp van twee vrienden en veel bloed, zweet en brute kracht is de machine in de branderij komen te staan. Na een serie proefbrandingen draait zij vanaf het einde van deze zomer op volle toeren en van 'op de groei gekocht' is inmiddels geen sprake meer. De bestellingen blijven nog steeds toenemen.

Momenteel komen mijn klanten niet alleen meer uit de buurt, maar vanuit heel Nederland. Er gaan wekelijks pakketten met vers gebrande koffie op weg naar koffieliefhebbers van Limburg tot Friesland.

Ook ben ik afgelopen jaar gestart met het geven van workshops Koffieproeven en (Thuis)Barista. In deze workshops krijgen mensen in kleine groepen of individueel uitleg over smaak en (koffie) proeven of leren hoe ze het maximale uit hun espressomachine of filterkoffieapparaat kunnen halen. Het is mooi om andere mensen net zo enthousiast over koffie te kunnen maken als ik dat ben.

Groeien doe je niet alleen

Een eigen koffiebranderij is meer dan koffie branden en proeven alleen. Van research doen naar goede koffies tot het inkopen ervan via allerlei kanalen. De praktische zaken als het stempelen van de zakjes en inpakken en versturen van de koffie, maar ook de bedrijfsadministratie met betalingen en rekeningen. En dan is er natuurlijk de communicatie en marketing nog. Ik heb geleerd om niet alles zelf te willen doen.

In dit afgelopen jaar zijn de steun en hulp van mijn vriendin, zoon, familie en vrienden nog belangrijker voor mij geworden. Sommige zaken moet ik nog wat meer gaan loslaten, ook al vind ik dit soms moeilijk.

Nog iedere week verrast het me waar nieuwe klanten vandaan komen en ik word vrolijk van trouwe klanten die opnieuw bestellen, omdat ze die ene koffie zo lekker vinden. De enorme groei van Het Brandhuys het afgelopen jaar is vooral te danken aan deze klanten en volgers.

Het komende jaar ga ik mij richten op het uitbreiden en optimaliseren van mijn koffiebranderij en daar heb ik jullie bij nodig. Deel je ervaring met mij en anderen om je heen, maar geniet vooral van de mooie smaken die koffie te bieden heeft. Een toekomst waar ik reikhalzend naar uitkijk, zodat ik ik eind 2021 wellicht helemaal zelfstandig kan zwemmen in de open ondernemerszee.

Zuurpruim of zwartkijker?

Met uiterste precisie weeg ik de koffiebonen af voor de eerste espresso van de dag. Een stomende straal van verse koffie loopt perfect uit de portafilter van mijn koffiemachine en in mijn hoofd geniet ik al van de eerste slok. Natuurlijk geef ik mijn vriendin eerst een koffie. Ze neemt een slok en haar samengetrokken gezicht spreekt boekdelen. 'Dit is zuur!' Ik denk dat ze de frisse smaak bedoelt die bij deze koffie hoort.

Na zelf geproefd te hebben worden mijn gedachten bevestigd. Koffie is namelijk een zure drank.

En niet iedereen houdt ervan om een 'zure bak' voorgeschoteld te krijgen. Snel pak ik een andere zak bonen en zet ik een nieuwe koffie. Een brede glimlach verschijnt op haar gezicht. 'Deze is lekker!'

Ik ben blij dat ik de kunst van het koffiezetten nog niet verleerd ben.

Wat veel mensen niet weten is dat koffie van nature een zure drank is. Met gemiddeld een PH van 4.7-5 (7 is neutraal) komt het meer in de buurt van sinaasappelsap (PH 3.5) dan je wellicht dacht. Toch wordt een zure koffie door weinig mensen gewaardeerd en dat heeft met een verwachtingspatroon en persoonlijke smaak te maken. Toen ik zes jaar geleden mijn eerste stappen in koffieland zette, was ik in de veronderstelling dat koffie bitter hoorde te zijn en vond ik het lekker als een kopje koffie een sterke, bittere nasmaak had. Als ik de koffie nu proef, die ik toen lekker vond, merk ik hoe mijn smaak veranderd is. Ik word langzaam een zuurpruim.

De koffies die ik nu brand, hebben in vergelijking tot de gemiddelde koffiebranderij een lichte branding. Dit doe ik omdat ik alle smaken die in de koffie zitten, tot zijn recht wil laten komen.

Ik koop daarom allereerst alleen een hele goede kwaliteit koffiebonen (specialty coffee) in. Hoe lichter ik de koffie brand, hoe meer je de échte smaak van de koffieboon zult proeven. Dat is natuurlijk precies wat je wilt met goede koffie.

Door het donker branden van de koffie, wat de meeste mensen qua smaak gewend zijn, proef je minder van de oorspronkelijke smaak van de bonen. Daarom bij mij geen dark roast, maar juist light roast. Toch is het wel belangrijk dat elke koffie een goede basisbranding en daarmee dus genoeg 'ontwikkeling' gehad heeft, zodat je er een goede espresso of filterkoffie mee kunt zetten zonder dat de koffie onderontwikkeld ('groen') smaakt. Daarom brand ik mijn koffie voor filter ook lichter dan voor espresso.

Door het donker branden van de koffie [..] proef je minder van de oorspronkelijke smaak van de bonen

Toch heeft elke koffie een ander smakenpalet dat bepaald wordt door vele factoren, zoals de regio waar de bonen geteeld worden en de grond waarop de koffieplanten groeien.

Zo heeft mijn Ethiopische koffie heel veel fruittonen in zich en heeft de Indiase Malabar juist heel donkere tonen zoals karamel. Daarom brand ik elke koffie anders. De Ethiopische koffie brand ik veel lichter met minder ontwikkeling en een lagere eindtemperatuur, in tegenstelling tot de Indiase koffie die juist veel meer ontwikkeling en een hogere eindtemperatuur nodig heeft om de gewenste smaken naar buiten te laten komen.

Mensen ontwikkelen een persoonlijke smaak door hun cultuur en eigen ervaringen met betrekking tot eten en drinken. Omdat smaken dus verschillen, heb ik gekozen voor een breed assortiment van zes verschillende koffies, zodat er voor ieder wat wils is.

Als koffieliefhebbers via mij voor het eerst kennismaken met ambachtelijk gebrande koffiebonen, start ik meestal met het aanraden van een krachtige koffie zoals de Malabar.

De meeste mensen zullen na verloop van tijd ook andere, nieuwe smaken willen proberen, omdat ze wennen aan de subtiele light roast van Het Brandhuys. Zij kunnen de verschillen tussen de koffiebonen steeds duidelijker proeven en sommige mensen beginnen dan ook de frissere, meer zurig smakende koffies meer te waarderen.

Misschien kies je uiteindelijk definitief voor de dark side als echte zwartkijker, misschien komt er een dag dat je net zo'n zeurende zuurpruim wordt als ik. Hoe dan ook kun je tot die tijd gelukkig nog genoeg genieten van alle verschillende smaken die Het Brandhuys te bieden heeft.

Wil je weten hoe de verschillende Brandhuys-koffies zich tot elkaar verhouden? Bovenstaande smakenschaal geeft je wellicht iets meer houvast en inspiratie om je smakenpalet uit te breiden. Uiteraard kun je ook altijd even contact opnemen via david@hetbrandhuys.nl voor een koffieadvies op maat.