Van proberen kun je leren

Het is dinsdagochtend en mijn zoon en ik zitten aan de keukentafel. Een regenboogkip moet het worden, en het is me weer akelig duidelijk geworden dat ik geen knutselkoning ben. Terwijl ik de instructies van de kleuterjuf nog eens bekijk, hoor ik naast me een gefrustreerde zucht en smijt mijn zoon de schaar op tafel: "Ik kan dit niet!" Ik kijk in twee boze blauwe ogen en glimlach: "Van proberen kun je leren." Na nog een diepe zucht wordt de schaar weer gepakt. Vooruit dan maar. Een paar grommen en zuchten later is het stil. "Hee, pap, kijk!" Een mooi, klein, geel kippensnaveltje en een hele trotse vijfjarige. Gelukt.

Door het thuisonderwijs wordt het mij maar weer al te duidelijk dat iets wat zo simpel is voor mij, een grote motorische uitdaging vormt voor een ongeduldige kleuter. De mooie kant van dit verhaal is dat ik nu veel meer zie dat hij elke dag nieuwe dingen leert en dat hij er door vol te houden, ook steeds beter in wordt.

Leer ik eigenlijk zelf nog wel? En wat doe ík als het even niet lukt?

Ik had verwacht dat ik het koffiebranden op een gegeven moment wel zou snappen. Na veel experimenteren en herhalen kan ik inmiddels lezen en schrijven met mijn machine en die brandprofielen had ik ook wel door. Dat dit absoluut niet het geval was, bleek toen ik een koffie aan het branden was die tijdens het brandproces plotseling totaal anders reageerde dan de weken daarvoor. Waar zou dit aan kunnen liggen? Was het de temperatuur van de trommel, het weer of had ik een ander gewicht gebruikt tijdens deze batch? Uiteindelijk kwam ik erachter dat het probleem een defect in de machine was, dat alleen opgelost kon worden door de koffiebrander helemaal uit elkaar te halen. Inmiddels weet ik dat iedereen kan leren koffiebranden, maar voor mij blijft het een continu leerproces. Hoe je je er ook in vastbijt, er zijn veel variabelen en je moet goed op blijven letten.

Uiteindelijk bleek dit 'misbrandsel' de meest smakelijke koffie op te leveren

Als fysiotherapeut weet ik dat het aanleren van nieuwe vaardigheden tijd kost en dat je veel moet oefenen om er goed in te worden. Oefenen met koffie doe ik maar al te graag en het proeven van koffie blijft voor mij een enorme uitdaging. Soms lukt het niet om de juiste smaak uit een koffie te krijgen en dan ben ik driftig bezig om nieuwe brandprofielen te proberen en te analyseren totdat het wel lukt. Uiteindelijk proef ik mijn koffies tijdens het cuppen altijd blind en vergelijk ik het liefste koffies die heel erg op elkaar lijken. Hoe belangrijk dit blind proeven nodig is, bleek wel toen tijdens ik het testbranden van een nieuwe koffie een 'fout' maakte, maar besloot om deze koffie toch mee te nemen in de proefsessie. Uiteindelijk bleek dit 'misbrandsel' de meest smakelijke koffie op te leveren en leerde ik dat een onbedoelde fout dus ook goed kan uitpakken. Het prikkelen van mijn zintuigen houdt mij scherp. Zo ook het blijven experimenteren met nieuwe manieren van koffiebranden, want anders weet je nooit of het nog beter kan.

Het leerproces en de onverwachte momenten zijn juist de belangrijkste redenen waarom ik dit vak zo leuk vind. Dan blijf ik namelijk gefocust en scherp. Natuurlijk vind ik het prettig om dingen te doen waar ik goed in ben en waar ik niet zo veel over na hoef te denken. Toch weet ik dat het ook goed is om nieuwe dingen te blijven leren en vooral vol te houden als iets niet direct lukt. Dus ja, denk ik terwijl ik naar de regenboogkip op de koelkast kijk, van proberen kun je leren.

Koffie met liefde bereid kost even tijd

Tijdens deze feestdagen kwamen er regelmatig vrienden en familie over de vloer voor een kopje koffie. 'Wat een hoop werk' en 'Dat kost wel een hoop tijd voor een kopje koffie' zijn zinnen die ik dan vanuit de woonkamer naar de keuken hoor komen. Inmiddels weten ze wel dat koffie voor mij geen gemaksproduct is en dat ik er veel liefde en aandacht in stop. Toch vinden ze het wachten meer dan waard als ze de koffie eenmaal geproefd hebben en zijn ze nog niet aan de thee gegaan. Ik vraag mij wel af, waarom wil iedereen toch koffie zo snel met een druk op de knop? Daarom een goed voornemen voor dit komende jaar: 'Neem de tijd voor de dingen die het wachten waard zijn'.

Onze agenda's zijn tegenwoordig overvol, we bestellen onze boodschappen via een app om tijd te besparen en willen voor iedereen klaar staan. Alles moet makkelijk en snel, en vooral: we willen alles snel in onze handen hebben. Dan vind ik dat koffie best wel een uitzondering mag zijn. Het is niet dat ik een hekel heb aan Nespresso of Dolce Gusto, maar wellicht kan een kop koffie waar je op moet wachten een mooi rustmoment creëren in ons drukke bestaan.

Neem de tijd voor de dingen die het wachten waard zijn

Een mooi voorbeeld hiervan is de zogenaamde term: 'slow coffee'. Een verzamelnaam voor verschillende soort filterkoffies die tijd en aandacht vragen. Aeropress, Chemex of V60 tot de extreme cold brew koffie, waarbij je ruim 48(!) uur geduld moet hebben voor je van je kop kunt genieten. Hoe gaat het zetten van een dergelijke koffie dan in zijn werk?

Laat ik de laatstgenoemde als voorbeeld nemen:

1. Eerst maal je 80 gram koffiebonen met een handmaler (bij voorkeur een fruitige licht gebrande koffie).

2. Zorg dat je een 1 liter gefilterd water hebt waarvan je ongeveer 160 gram apart houdt en verwarmt naar 60 graden.

3. Doe de koffie in een fles en voeg de apart gehouden 160 gram water (60 graden) toe om het geheel te laten 'bloomen voor circa 1 minuut.

4. Voeg daarna de rest van het gefilterde water toe en schudt de fles goed.

5. Zet de fles 24 uur in de koelkast.

6. Na een dag haal je de fles uit de koelkast en filter je de koffie door een papieren filter.

7. Maak de fles schoon en doe de gefilterde koffie terug in de schone fles.

8. Zet hem nog een dag in de koelkast en geniet daarna van je heerlijke cold brew koffie.

Is dit het wachten waard? Ik vind van wel. Dat komt vooral door de tijd en aandacht die in de bereiding gaat zitten. Er worden dan bij deze 'slow' zetmethodes ook bijna alleen maar goede kwaliteit koffiebonen gebruikt, want de bonen die geschikt hiervoor zijn licht gebrand waardoor je alles kunt proeven. Tijdens dit zetproces heeft de koffie lang contact met het water waardoor ze heel veel smaak kunnen afgeven. Zou je dit met een 'Italian Dark Roast' doen dan ben je snel weer terug bij je nespresso-apparaat.

Bestaat er dan ook zoiets als fast coffee?

Wil je dan snel je koffie hebben dan kom je uit bij een espressomachine. Hierbij ben je verzekerd dat je binnen enkele minuten kan genieten van pittige espresso. Helaas merk ik dat het zetten van een goede espresso veel meer vaardigheid kost dan het zetten van een lekkere kop filterkoffie en dan hebben we nog niet gesproken over de kosten van de machine en accessoires. Daarnaast is er veel precisie nodig om een goed product neer te zetten, dus alles dient gewogen te worden en in de juiste verhouding gezet te worden. Dit kost ook tijd, dus er is uiteindelijk niet echt sprake van fast coffee.

Tijdens dit zetproces heeft de koffie lang contact met het water waardoor ze heel veel smaak kunnen afgeven

Koffiemeditatie

Heb je een druk leven en duurt het wachten op koffie echt te lang? Bedenk dan even dat je lichaam ook moet ontspannen en rust nodig heeft. Dus start een goed voornemen dit jaar: Koop een filterkoffieapparaat zoals een V60 en gebruik de wachttijd als rustmoment. Dit hoeft gelukkig geen 48 uur te duren. Je kunt na een paar minuten genieten van heerlijke kop koffie. Na de eerste slok kom je tot rust en je zult zien dat je er weer tegenaan kunt het komende jaar.

Als cadeau voor het nieuwe jaar vind je hier mijn recept voor het zetten van filterkoffie met een V60 met bijvoorbeeld onze heerlijke Ethiopische koffiebonen 'Fris Kedida'

Wie heeft er sinaasappel in mijn koffie gedaan?

Toen ik een aantal jaar geleden op reis ging naar Oslo wilde ik als koffieliefhebber langs 'Tim Wendelboe'. Ik kwam aanlopen door een achterafstraatje in een woonwijk en zag de mooie gevel van deze koffiezaak al staan. Dat ik niet enige was die wist dat hier goede koffie vandaan kwam werd al duidelijk aan de hoeveelheid mensen die voor de deur stond te wachten terwijl de zaak nog niet eens open was. Aangestoken door de verhalen wilde ik wel eens een cupping meemaken in deze zaak. In een aparte ruimte werden verschillende koffies voor mij neergezet en een getrainde barista legde het proces van het proeven/cuppen uit. Toen ik mijn eerste slok koffie nam, proefde ik niet alleen chocolade, maar ook kersen en zelfs sinaasappel. Wie heeft er sinaasappel in mijn koffie gedaan? Ik wist niet wat ik meemaakte en wist dat ik dit ook wilde kunnen maken.

Om meteen maar even duidelijkheid te scheppen: er wordt geen fruit, chocolade of andere kruiden toegevoegd aan de koffie. Maar hoe komt het dan dat we dit toch proeven en/of ruiken?

Elke koffie heeft door het ras, klimaat en verwerkingsproces een andere smaak

Eigenlijk zitten deze smaken al in de groene koffiebonen die ik als koffiebrander binnen krijg. Groene koffie is niet eetbaar en ruikt in de verste verte niet als het kopje koffie dat je uiteindelijk voorgeschoteld krijgt. De aroma’s en smaken van een koffieboon, die pas vrijkomen tijdens het brandproces van de bonen, worden gevormd door kettingreacties van diverse moleculen.

Waar komen die smaken dan vandaan?

Elke koffie heeft door zijn ras, grond, klimaat en verwerkingsproces een andere smaak. Door het zorgvuldig branden zorg ik ervoor dat de smaken die de koffie in zich heeft er ook maximaal uit komen. Als de koffie te lang (lees donkerder) gebrand word, kun je duidelijk minder proeven. Koffie wordt namelijk bitter van donker branden en dat is zonde van de smaak. Daarom brand ik mijn koffies ook vrij licht (zeker voor filterkoffie) en kies ik ook alleen voor hoge kwaliteit koffiebonen.

Koffie verschilt niet van wijn, bier en eigenlijk iedere andere drank of elk gerecht waar liefde en aandacht aan besteed is. Wat koffie wel bijzonder interessant maakt, is de veelvoud aan smaken die je in een kopje kunt aantreffen, een smakenpalet dat beduidend uitgebreider is dan dat van een speciaalbiertje of een goed glas wijn. Daarom is het ook extra belangrijk om de tijd te nemen om het product echt te proeven. Hierdoor neem je de verschillen bewust waar en vooral; zult merken wat jij zelf lekker vindt.

Koffie wordt namelijk bitter van donker branden en dat is zonde van de smaak

Hoe weet ik dan hoe mijn koffie smaakt?

Na het branden van de koffiebonen cup/proef ik mijn koffies op kwaliteit en smaak. Dit doe ik elke keer op dezelfde wijze zodat er een zo eerlijk mogelijke vergelijking gemaakt word. Als ik dan tevreden ben over de smaak is het daarna aan jou om de koffie zo goed mogelijk te zetten en te genieten van een mooi eindproduct. Ik daag je uit om eens een aantal verschillende koffies naast elkaar te komen proeven en samen met mij te cuppen. Zo kun je niet alleen de verschillen proeven tussen de koffies die het Brandhuys aanbiedt, maar kun je daarnaast ook de koffiebonen uitkiezen die precies bij jouw eigen smaakvoorkeur aansluiten. Mocht je hierin geïnteresseerd zijn, neem dan vooral contact met mij op, zodat ik je kan laten zien wat er allemaal mogelijk is met dit heerlijke kopje koffie.